กินนมแม่พอหรือไม่ อึลูกบอกได้

กินนมแม่พอหรือไม่ อึลูกบอกได้ (รักลูก)
เรื่อง : นภัทร เรียบเรียงจากการสัมภาษณ์ พญ.ศิริพัฒนา ศิริธนารัตนกุล กุมารแพทย์โรงพยาบาลเซ็นหลุยส์

          อึอี้ของลูกน้อย นอกจากจะบอกถึงสุขภาพของลูกแล้วยังบอกให้แม่รู้ว่าหนูกินนมแม่พอเพียงหรือไม่ด้วยนะคะ ลูกที่กินนมแม่เพียงอย่างเดียว อึจะมีลักษณะเหลว ๆ ถือเป็นเรื่องปกติอย่างที่อึเด็กควรจะเป็น ต่างจากอึเด็กที่กินนมผงซึ่งมักออกมาเป็นก้อนสวย นอกจากนี้อึของทารกหลังคลอดในแต่ละวันก็ออกมาไม่เหมือนกันนะคะ ขึ้นอยู่กับอายุของทารกค่ะ

          ทารกที่อยู่ในท้องแม่จะมีการกลืนน้ำคร่ำเข้าไปตลอดเวลา ผสมเข้ากับน้ำย่อย และเซลล์ต่าง ๆ กลายเป็นอุจจาระสีดำเขียวที่ค้างอยู่ในลำไส้ แรกคลอดเมื่อทารกเริ่มดูดนมแม่ ลำไส้เริ่มบีบตัว เพื่อขับถ่ายของเสียที่ค้างอยู่นี้ออกไป

          วันแรก อึจะมีสีเขียวเข้มถึงสีดำ เหนียว มีลักษณะคล้ายดินน้ำมันที่เรียก ขี้เทา (Meconium)

          วันที่ 2 หลังจากลูกได้กินนมแม่แล้ว สีเขียวเข้มของอึจะจางลง มีน้ำปนมากขึ้น อาจมีเม็ด ๆ สีน้ำตาลปนบ้าง การขับถ่ายขี้เทาออกไปได้ดีขึ้น แสดงว่าทารกเริ่มกินนมแม่ได้เพียงพอ ในสองวันแรกลูกยังถ่ายไม่บ่อยค่ะ แค่ 1-2 ครั้งต่อวัน

          วันที่ 3-4 ทารกที่ดูดนมจากเต้าแม่ตลอดตั้งแต่ต้น ทำให้แม่ผลิตน้ำนมได้มากขึ้น อุจจาระจึงเริ่มเปลี่ยนสี จากสีเขียวเข้มกลายเป็นสีเขียวปนเหลือง มีเม็ดเขียว ๆ ปนอยู่บ้าง จากนั้นเป็นสีเหลือง เหนียว ข้นน้อยลง มีน้ำมากขึ้น เพราะน้ำนมแม่ในวันแรก ๆ เป็นโคลอสตรัม (Colostrum) คือหัวน้ำนม (น้ำนมเหลือง) ปกติน้ำนมแม่จะมีโปรตีน 2 ชนิด คือเวย์กับเคซีน หัวน้ำนมจะมีโปรตีนเวย์เยอะ ซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษในการระบายท้อง คือทำให้ลำไส้บีบตัว ขับถ่ายได้ดีขึ้น น้ำนมแม่ช่วงหลัง ๆ เวย์จะลดลง และมีเคซีนเพิ่มขึ้น ทำให้อึมีเนื้อมากขึ้น จำนวนครั้งที่ถ่าย 1-3 ครั้งต่อวัน

          หลังวันที่ 4 สีของอึลูกจะเป็นตัวบอกว่าลูกได้รับนมเพียงพอหรือไม่ หากยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงสีของอึ จากสีเขียวเข้มขี้ม้าเป็นสีเหลืองทอง ให้ดูว่าลูกดูดและงับเต้านมได้ลึกพอหรือไม่ มีการเจ็บหัวนมไหม ถ้ามีปัญหาต้องรีบแก้ไขเสียตั้งแต่เนิ่น ๆ ถ้าทุกอย่างปกติ หลังวันที่ 4 อึของลูกจะมีสีเหลืองทอง นิ่มจนถึงเหลว บางครั้งมีน้ำค่อนข้างเยอะ

          ในวันที่ 4-7 จำนวนครั้งในการถ่ายอยู่ที่ 4 ครั้งต่อวัน หรือมากกว่านั้น ทารกบางคนถ่ายแบบกะปริบกะปรอยแต่หลายครั้ง บางคนถ่ายครั้งละมาก ๆ ทีเดียว เด็กที่กินนมแม่อย่างเดียว จะถ่ายเฉลี่ย 3-4 ครั้งต่อวัน อุจจาระมีสีเหลืองทอง เหลวและเป็นน้ำ มีเนื้อเม็ดสีเขียวปน ๆ บ้าง

          หลังจาก 6 สัปดาห์เป็นต้นไป อุจจาระมีเนื้อมากขึ้น จากเหลวเละเป็นน้ำ จะเหนียวข้นขึ้นคล้ายยาสีฟัน ถ่ายลดจำนวนครั้งลง บางวันอาจไม่ถ่ายเลย บางวันอาจถ่าย 1-2 ครั้ง หรือบางคน 3-4 วัน ถ่ายแค่ 1 ครั้งก็ยังถือว่าปกติค่ะ

ลักษณะของอึลูกกินนมแม่อย่างเดียว

สีของอึ เป็นสีเหลืองทอง คล้าย ๆ โจ๊กใส่ฟักทอง

          อึเปลี่ยนสีได้บ้าง อึของลูกอาจเปลี่ยนแปลงสีบ้างเล็กน้อย ขึ้นอยู่กับอาหารการกินของแม่ เช่น แม่ กินผักใบเขียวมาก วันต่อมาอึลูกอาจเป็นน้ำสีเขียว หรือมีเม็ดเขียว ๆ ปน แม่กินวิตามินก็อาจทำให้สีและกลิ่นของอึลูกเปลี่ยนไปได้นะคะ กลิ่นอึ มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ แต่ถ้าลูกมีอาการติดเชื้อ กลิ่นจะแปลกไป เช่น อึมีมูกสีเขียว ๆและ กลิ่นเหม็นเน่า คุณแม่ต้องคอยหมั่นดูอึลูกว่าสีและกลิ่นเปลี่ยนแปลงหรือไม่

อึแบบไหนต้องระวัง

          อึสีขาวซีด เหมือนสีชอล์ก ไม่มีสีเหลืองปน ต้องรีบพาไปหาหมอเพื่อดูว่ามีอะไรผิดปกติหรือไม่

          อึสีดำ ทั้งหมดหรือเป็นส่วนใหญ่ ในเด็กที่กินนมแม่เพียงอย่างเดียว หลังอายุ 3 วันไปแล้ว การที่อึลูกกลับไปมีสีดำเข้มเหมือนขี้เทาอีก แสดงว่าอาจมีอะไรผิดปกติ ต้องรีบพาลูกไปหาคุณหมอค่ะ

          อึมีสีแดงสดปน คือสีของเลือด ต้องดูว่าลูกมีปัญหาป่วย ดูซึม มีไข้หรือเปล่า ถ้ามีควรไปพบแพทย์ หากลูกสบายดี ต้องดูที่ก้นว่ามีรอยฉีกที่ก้นหรือไม่ แผลที่ก้นทำให้มีเลือดปนออกมากับอึได้ ถ้าไม่มีรอยฉีก ให้สังเกตว่า แม่รับประทานอาหารอะไรบ้างที่มีโปรตีนแปลกปลอม ที่อาจจะส่งผ่านถึงลูกทางน้ำนมแม่ ทำให้เกิดปฏิกิริยาระคายเคืองที่ลำไส้ใหญ่ และมีเลือดปนออกมากับอุจจาระ ส่วนใหญ่ทารกจะดูสุขสบายดี ไม่มีไข้ ไม่มีอาการขาดน้ำ น้ำหนักยังขึ้นได้ตามปกติ

          การแก้ไข ในกรณีที่ลูกกินนมแม่อย่างเดียว ให้แม่หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์จากนมวัว ไข่ ถั่วเหลือง ที่อาจเป็นที่มาของโปรตีนแปลกปลอมที่ทำให้ลูกแพ้ ถ้าลูกกินนมผงร่วมด้วย ให้งดนมผงและกินแต่นมแม่อย่างเดียว อาการของลูกก็จะหายค่ะ




    

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

ปีที่ 31 ฉบับที่ 378 กรกฎาคม 2557