โดย : รศ.ดร.นพ.ดิฐกานต์ บริบูรณ์หิรัญสาร
คุณแม่หลังคลอดจะมีการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย จิตใจ และที่สำคัญเปลี่ยนสถานภาพทางสังคมโดยการเป็นคุณแม่อย่างเต็มตัวที่ต้องทำความรู้จักดูแลลูกน้อย แต่คุณแม่เองก็ต้องอย่าลืมดูแลตัวเองด้วยเช่นกันนะครับ
การดูแลฝีเย็บและแผลผ่าตัด
ควรทำความสะอาดแผลฝีเย็บ โดยล้างด้วยน้ำต้มสุกอุ่น ๆ และสบู่ โดยไม่ต้องใช้น้ำยาล้างแผลเป็นพิเศษแต่อย่างใด เสร็จแล้วใช้ผ้าสะอาดซับให้แห้ง แผลจะติดกันในเวลาไม่นาน ส่วนแผลผ่าตัด แพทย์จะเปิดแผลประมาณ 7 วัน หลังผ่าตัด ซึ่งถ้าไม่มีปัญหาสามารถถูกน้ำได้ ไม่ต้องปิดแผลหรือทำแผลแต่อย่างใดในช่วงหลังคลอดจะมีน้ำคาวปลา ควรรักษาความสะอาดให้ดี ต้องหมั่นเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อย ๆ หากมีเลือดชุ่มเพื่อให้สะอาดอยู่เสมอ อย่าปล่อยให้หมักหมมหรือมีกลิ่นเหม็น เพราะอาจจะทำให้แผลฝีเย็บอักเสบได้และไม่ควรสวนล้างช่องคลอดการเช็ดทำความสะอาดหลังการขับถ่าย ควรเช็ดจากหน้าไปหลังเสมอเพื่อป้องกันการติดเชื้อ อักเสบของแผลฝีเย็บ ส่วนการใช้สายชำระควรหลีกเลี่ยงการฉีดน้ำแรงๆ ถูกแผลโดยตรง เพราะอาจทำให้แผลฝีเย็บแยกหรือปริได้การดูแลเต้านม
การดูแลเต้านมในช่วงหลังคลอด ไม่จำเป็นต้องทำอะไรมากนอกจากการทำความสะอาด พร้อมการอาบน้ำในแต่ละวันนั้นเพียงพอแต่ไม่ถึงกับต้องทำบ่อยจนเกินไป เพราะต่อมไขมันภายในจะผลิตไขออกมาช่วยถนอมเต้านมและหัวนมอยู่แล้วในช่วงตั้งครรภ์จนถึงหลังคลอดและให้นมลูก เต้านมจะมีขนาดและน้ำหนักเพิ่มขึ้น ทำให้เอ็นที่พยุงเต้านมเกิดการยืดขยาย ดังนั้นควรสวมยกทรงเพื่อช่วยพยุงไว้ป้องกันการหย่อนยาน ที่สำคัญคืออย่าลืมล้างมือทุกครั้งก่อนที่จะจับเต้านมและหัวนมในการให้นมลูก
ถ้ามีอาการเต้านมคัด ควรแก้ไขโดยบีบน้ำนมออกบ้าง และใช้น้ำเย็นประคบบริเวณเต้านม จะทำให้ลดอาการปวด การเกิดอาการนมคัดนี้ ถ้าปล่อยทิ้งไว้นานๆ อาจทำให้เกิดเต้านมอักเสบได้ ถ้าอาการเป็นมากแนะนำปรึกษาแพทย์ครับการดูแลผิวพรรณ
อาการท้องลายนั้นเป็นเรื่องที่เกิดตามธรรมชาติ อาจป้องกันได้ยาก ปัญหานี้เกิดขึ้นจากผิวหนังบริเวณท้องยืดขยายตัวออกมากและเป็นไปอย่างรวดเร็วจนผิวปริแตกการดูแลผิวหน้าท้องควรเริ่มตั้งแต่ตั้งครรภ์ แม้ว่าจะไม่มีครีมหรือยาทาชนิดใดที่จะป้องกันปัญหาท้องลายอย่างได้ผล แต่สามารถทาครีมเพื่อบรรเทาได้ตั้งแต่ตั้งครรภ์ช่วงแรกๆ เพื่อช่วยให้ผิวชุ่มชื้นอยู่เสมอ อาจช่วยลดความรุนแรงของปัญหาท้องลายได้บ้าง เช่น น้ำมันมะกอก ครีมหรือโลชั่นบำรุงผิวที่มีส่วนผสมของมอยส์เจอไรเซอร์ หรือเบบี้โลชั่นชนิดใดก็ได้ส่วนรอยดำคล้ำบริเวณข้อพับต่าง ๆ นั้น เกิดขึ้นเพราะการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนระหว่างตั้งครรภ์ ซึ่งจะค่อยๆ ดีขึ้นเองในช่วงหลังคลอด คุณแม่ไม่ต้องพยายามขัดออก เพราะอาจจะทำให้เกิดการอักเสบของผิวหนังได้ สำหรับบางส่วนที่เห็นได้ชัด เช่น ลำคอ อาจใช้แป้งทาปกปิดได้บ้างดูแลผมเส้นผม
ระยะหลังคลอด อาจเกิดอาการผมร่วงออกเป็นจำนวนมากกว่าปกติ แต่ถือว่าเป็นภาวะที่เกิดได้เป็นปกติ และเป็นภาวะที่เกิดขึ้นชั่วคราวเท่านั้น เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ดังนั้นคุณแม่ไม่ต้องตกใจ โดยทั่วไปแล้วอาการจะหายไปภายในเวลาประมาณ 6-12 เดือน ซึ่งต่างกันในแต่ละกรณี โดยจะมีผมเส้นใหม่ขึ้นมาแทนที่ครับดังนั้นคุณแม่อาจถือโอกาสนี้ในการเปลี่ยนทรงผมใหม่ โดยอาจตัดผมสั้น ซึ่งเป็นทรงที่ต้องการการดูแลน้อย ทำให้ไม่ต้องหวีผมบ่อย เพราะการหวีผมหรือแปรงผมแรง ๆ และบ่อยครั้งจะทำให้ผมร่วงมากขึ้น แต่ถ้าหากมีอาการผมร่วงรุนแรงอาจต้องปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจประเมินเพิ่มเติมครับคุณแม่หลังคลอดนอกจากจะต้องการการดูแลทางร่างกายแล้ว ทางด้านจิตใจก็ต้องการการดูแลไม่แพ้กัน ทั้งคุณพ่อและสมาชิกในครอบครัวช่วยให้กำลังใจคุณแม่ด้วยครับ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
