บริบาลลูกด้วยสมุนไพรในครัว (modernmom)
เรื่อง : Wanya
ข้อมูลทางวิชาการ : นายแพทย์ลือชา วนรัตน์ คณบดีคณะแพทย์แผนตะวันออก มหาวิทยาลัยรังสิต และอดีตอธิบดีกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณะสุข
โบราณมีความเชื่อมากมายในการเลี้ยงเจ้าตัวเล็ก โดยเฉพาะการนำสมุนไพรใกล้มือมาใช้ในการดูแลลูกกับอาการเจ็บปวดเล็กน้อย ในขั้นเบื้องต้น แต่ความเชื่อทั้งหมดเหล่านั้นจะเป็นแค่ความเชื่อหรือ ความจริงวันนี้ Modern Mom ไปค้นหาคำตอบจากผู้เชี่ยวชาญมาฝากกันค่ะ
เกสรดอกบัวลดไข้
ความเชื่อ : ถ้าลูกมีอาการไข้หวัด ลองหาเกสรดอกบัวหลวงมาฝนกับน้ำซาวข้าวหรือจะใช้เป็นน้ำผึ้งก็ได้ แล้วนำไปให้ลูกน้อยค่อย ๆ จิบจะช่วยแก้อาการไข้หวัดได้ความจริงจากคุณหมอ : จริง ๆ บัวใช้ได้ทุกส่วน ถ้าใช้เป็นยาผู้ใหญ่จะใช้ดีบัว ส่วนที่เป็นไส้ขม ๆ สีเขียว แต่ถ้าใช้กับเด็กให้เลือกเป็นเกสรดอกบัวเพราะจะอ่อนลงมาหน่อย มีฤทธิ์ขับลม ขับเสมหะ
4 สหายสู้หวัด
ความเชื่อ : ถ้าลูกไม่สบายเป็นหวัดนำใบมะขามอ่อน หอมแดงเผา ตะไคร้ หรือใบมะกรูดในปริมาณที่พอเหมาะอย่าให้มากเกินไป เพราะลูกจะรู้สึกแสบร้อน นำมาผสมกับน้ำอุ่นนำมาอาบให้ลูก กลิ่นหอมระเหยของสมุนไพรเหล่านี้จะทำให้อาการหวัดของลูกบรรเทา ทางเดินหายใจ ปอดจะดีขึ้น แถมยังช่วยสร้างภูมิต้านทานโรคหวัดและหืดหอบด้วยความจริงจากคุณหมอ : ในตำราแพทย์แผ่นไทยและตำราหมอพื้นบ้านระบุว่า ตะไคร้ หอมแดง ใบมะกรูด มีฤทธิ์บำบัดโรคในอก ส่วนใบมะขามมีรสเปรี้ยวล้างพวกเสมหะต่าง ๆ ได้
กระเทียมไล่หวัด
ความเชื่อ : กระเทียม 1 กลีบเล็ก ๆ นำมาหั่นบาง ๆ ก่อนจะบี้ให้แตกใส่ในแก้วที่มีน้ำร้อนแล้วปิดฝาทิ้งไว้ประมาณ 5 นาที คุณแม่ให้ลูกดื่มวันละ 2 แก้วอาการหวัดจะบรรเทา แต่เมื่อหายแล้วตามตำราโบราณควรดื่มต่อไปอีก 1-2 วันหวัดจะหายดีขึ้นความจริงจากคุณหมอ : องค์ประกอบหนึ่งของกระเทียม คือ กำมะถันที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและไวรัสหวัดและสารชื่อว่า Macrophage ในกระเทียมจะกระตุ้นการทำงานของเซลล์เม็ดเลือด ซึ่งจะช่วยต้านทานเชื้อโรคจากภายนอกไม่ให้เข้าสู่ร่างกาย
คิ้วสวยด้วยอัญชัน
ความเชื่อ : นำดอกอัญชันที่มีสีม่วงออกน้ำเงินมาเขียนคิ้วให้เด็กทารกทำให้เด็กมีคิ้วดก สวย นอกจากนี้ลองคั้นน้ำจากดอกอัญชันมาทาผมให้ลูกจะทำให้ลูกที่มีผมบางกลับมีผมดกดำสวยงามความจริงจากคุณหมอ : ดอกอัญชันมีสารสำคัญอยู่หลายตัว ที่รู้จักกันอย่างดีก็คือ Anthocyanin โดยเฉพาะในดอก ซึ่งสารแอนโธไชยานินมีคุณสมบัติเพิ่มการไหลเวียนของเลือดในหลอดเล็ก ๆ ทำให้เลือดไปเลี้ยงรากผมได้ดี
ไพลสดแก้ปวดท้อง
ความเชื่อ : เมื่อลูกมีอาการปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ให้คุณแม่หาไพลสดนำมาล้างให้สะอาด ก่อนจะตำไพลสดให้ละเอียด และนำน้ำมันที่ออกมามาทาบริเวณท้องของลูกน้อย สรรพคุณของไพลสดจะช่วยลดอาการปวดท้อง ขับลมในท้องลูกน้อยได้ดีความจริงจากคุณหมอ : สรรพคุณมีรสร้อนของไพลจะช่วยขับลมและช่วยให้โลหิตหมุนเวียนได้ดี ซึ่งถ้านำมาทาท้องเด็กก็จะช่วยให้ท้องหายปวดได้ ย้ำว่าสำหรับเด็กต้องใช้แค่ทา ห้ามให้เด็กกินเพราะไพลมีรสเผ็ด
ข้าวสารลดท้องอืดท้องเฟ้อ
ความเชื่อ : โบราณมีความเชื่อว่าข้าวสารง่าย ๆ ในครัวนำมาแก้อาการท้องอืดของลูกได้เช่นกัน แค่คุณแม่นำข้าวมาคั่วไฟจนออกเป็นสีน้ำตาลก่อนนำมาบดให้ละเอียดแล้วนำมาป้ายลิ้นเจ้าตัวเล็กในปริมาณเล็กน้อย คุณสมบัติของข้าวคั่วจะช่วยดูดแก๊สในกระเพาะอาหารทำให้ลดอาการท้องอืดได้ความจริงจากคุณหมอ : ข้าวสารนั้นปกติทางแพทย์แผนไทยถือเป็นอาหารที่มีรสเย็น ซึ่งจะแก้อาการท้องอืดท้องเฟ้อไม่ได้ จำเป็นต้องนำมาคั่วให้เป็นสีน้ำตาล ซึ่งจะทำให้ข้าวพองตัวขึ้น ซึ่งการที่ข้าวพองตัวขึ้นก็จะช่วยดูดซึมแก๊สได้ดี แต่หากไม่สะดวกจะใช้ข้าวคั่วก็เปลี่ยนมาใช้มหาหิงคุ์ได้เช่นกัน
ฟักเขียวผู้ช่วยเมื่อตัวร้อน
ความเชื่อ : แค่นำฟักที่ปอกเปลือกแล้วมาต้มให้เจ้าตัวเล็ก โดยสามารถกินได้ทั้งเนื้อและน้ำ ถ้าเป็นเด็กที่กินนมผสมอยู่ให้ใช้ฟักเขียวส่วนที่ติดกับขั้ว ยาวประมาณ 3 นิ้ว ปอกเปลือกต้มน้ำจนฟักสุก แล้วเอาน้ำต้มฟักมาชงผสมนมให้กิน หรือจะใช้ไส้ฟักเขียวที่เอาเมล็ดออกแล้ว นำมาพอกหน้าผากหรือบริเวณที่ร้อนจัดจะช่วยลดความร้อนลงได้ความจริงจากคุณหมอ : ตามตำราแพทย์ไทยฟักมีรสเย็น โบราณเชื่อว่าจะดูดซึมความร้อนได้และขับถ่ายความร้อนออกมา ซึ่งจะเป็นการช่วยลดไข้ ตัวร้อน และไล่เชื้อหวัดออกมาได้
ตำลึงแก้พิษแมลง
ความเชื่อ : แมลงกัดต่อย เช่น ยุงกัด โดนตัวบุ้ง คุณแม่ลองนำใบตำลึงสดล้างสะอาด 1 กำมือมาตำละเอียด คั้นเอาแต่น้ำแล้วมาทาบริเวณที่โดนแมลงกัดต่อยจะแก้พิษของแมลงได้ความจริงจากคุณหมอ : ในแง่ของการเป็นยาไทย ตำลึงมีคุณสมบัติเป็นยาเย็น มีฤทธิ์ในการขับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้แพ้ แก้อักเสบ พิษแมลงกัดต่อย
Modern Mom’s Tip
บางอาการพืชผักสมุนไพรในครัวก็ช่วยแก้อาการเบื้องต้นให้ลูกไม่ได้นะคะ คุณแม่ต้อสังเกตดี ๆ หากเข้าข่ายอาการเหล่านี้ คุณแม่ควรรีบทิ้งสมุนไพรไว้ในครัวแล้วอุ้มลูกไปหาคุณหมอด่วนค่ะ
มีไข้สูง ตัวร้อนจัด ตาแดง ซึม ลักษณะนี้อาจเป็นอาการไข้หวัดใหญ่ มีไข้สูง ตัวเหลือง อ่อนเพลียมาก หรือเจ็บแถวชายโครง ลักษณะนี้อาจเป็นโรคตับอักเสบ ถุงน้ำดีอักเสบ มีอาการไข้สูง ไอมาก หายใจมีเสียงผิดปกติ คล้ายอะไรติดคอ เด็กบางรายอาจมีอาการหน้าเขียว เป็นเช่นนี้ควรรีบพาลูกพบแพทย์เพราะอาจมีอาการของโรคคอตีบ ปวดท้องแถวสะดือ เวลาเอามือกดเด็กเจ็บปวดมากขึ้น หน้าท้องแข็ง อาจท้องผูกและมีไข้ หากเป็นเช่นนี้อาจเป็นไส้ติ่งอักเสบหรือลำไส้อักเสบMust Concern
ใส่ใจก่อนใช้สมุนไพรกับลูก
1.ใช้ให้ถูกต้น สมุนไพรแต่ละชนิดมีชื่อพ้องหรือซ้ำกัน บางท้องถิ่นก็เรียกไม่เหมือนกัน คุณแม่ควรทำความรู้จักกับสมุนไพรแต่ละชนิดให้ถูกต้อง สังเกตลักษณะเฉพาะ และใช้ให้ถูกต้น 2.ใช้ให้ถูกส่วน แต่ละส่วนของสมุนไพรไม่ว่าจะเป็น ราก ใบ ดอกเปลือก ฯลฯ มีฤทธิ์ไม่เท่ากัน บางครั้งผลแก่ผลอ่อนยังให้ฤทธิ์ต่างกัน คุณแม่จำเป็นต้องรู้ว่าส่วนใดใช้เป็นยาได้หรือไม่ได้ 3.ใช้ให้ถูกขนาด อย่าใช้ปริมาณมากหรือน้อยเกินกว่าที่ตำราแนะนำไว้ สมุนไพรบางชนิดใช้น้อยไปก็ไม่เกิดผล มากไปก็เป็นอันตราย 4.ใช้ให้ถูกวิธี สมุนไพรบางชนิดต้องใช้สด บางชนิดต้องต้ม คุณแม่ต้องใช้ให้ถูกวิธีอย่างเคร่งครัด เพราะถ้าใช้ผิดวิธีสมุนไพรบางตัวก็ออกฤทธิ์ไม่เต็มที่ หรืออาจมีผลข้างเคียงได้ 5.ใช้ให้ถูกกับโรค คุณแม่ต้องศึกษาให้ดี เพราะโรคบางโรคไม่ถูกกับยาบางตัว ใช้ผิดอาจทำให้อาการกำเริบหนักมากขึ้นไปอีก 6.ใช้ให้ถูกกับวัย มูลนิธิสุขภาพไทยให้การยอมรับว่าสมุนไพรสามารถใช้กับเด็กได้ทุกวัยโดยไม่เกิดผลข้างเคียง โดยเฉพาะการใช้กับผิวหนัง แต่ถ้ากังวลว่าลูกน้อยจะแพ้ คุณแม่สามารถทดสอบได้โดยลองแตะ ๆ สมุนไพรเล็กน้อยบริเวณท้องแขนของเด็ก และทิ้งไว้สักประมาณ 15 นาที ถ้าไม่มีปฏิกิริยาว่าแพ้ก็สามารถใช้ต่อได้ ส่วนสมุนไพรที่ต้องมีการรับประทานแนะนำให้อยู่ในช่วงวัยที่เริ่มหม่ำ ๆ อาหารเสริมแล้วอ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : เลี้ยงลูกด้วยสมุนไพร ผู้แต่ง พญ.อารีย์ โอบอ้อมรัก สำนักพิมพ์เอเชียบูรพา
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
Vol.17 No.203 กันยายน 2555
