9 เรื่องน่ารู้ของประจำเดือนหลังคลอด (modernmom)
เรื่อง : หน่วยอุ่น
หลายครั้งที่แม่ ๆ หลังคลอดกังวลเกี่ยวกับประจำเดือน ทำไมประจำเดือนไม่มาสักที เพราะสุขภาพไม่ดีหรือเปล่าหรือมีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นนอกจากความกังวลแล้ว ก็มักเป็นความเข้าใจผิดซะเป็นส่วนใหญ่ค่ะ อยากชวนแม่ ๆ มาทำความเข้าใจเรื่องประจำเดือนหลังคลอดกันมากขึ้นผ่าน 10 เรื่องน่ารู้ของประจำเดือนหลังคลอด ที่เรารวบรวมมาฝากค่ะ
1.ภาวะอ้วนหรือผอมเกินไปสืบเนื่องมาจากการที่ร่างกายไม่มีความสมบูรณ์ ระบบการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ จึงอาจไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร และนี่อาจเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ประจำเดือนไม่มา
2.วิธีคุมกำเนิดแม่ ๆ มักจะใช้วิธีคุมกำเนิดหลังคลอดที่ต่างกันออกไป เช่น กินยาคุม แบบนี้พอกินจนหมดแผงประจำเดือนก็มาตามปกติ ถ้าฉีดยาคุมหรือฝังยา ก็อาจจะไม่มีประจำเดือน แต่ระยะเวลาที่ไม่มีประจำเดือนนั้น ไม่แน่นอน
3.เพราะให้นมลูกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้แม่หลังคอลดประจำเดือนไม่มาคือ การที่แม่ให้นมลูก โดยต้องให้อย่างเต็มที่ ลูกอาจจะดูดบ่อย ดูดนาน กินนมแม่ทั้งวัน แต่อาจไม่สามารถระบุได้ว่าประจำเดือนจะมาอีกครั้งเมื่อไหร่ อาจจะนาน 6 เดือนหรือ 1 ปี ซึ่งมีข้อดีคือโอกาสท้องแทบจะไม่มีหรือไม่มีเลย (แต่ก็มีโอกาสตั้งท้องได้เหมือนกัน) การให้ลูกกินนมแม่หลังคลอดจึงถือเป็นวิธีการคุมกำนิดตามธรรมชาติ (Lactation Amenorrhea Method หรือ LAM) วิธีหนึ่ง
4.โรคกับประจำเดือนโรคบางอย่างมีผลต่อการมีประจำเดือน เช่น โรคที่เกี่ยวกับระบบต่อมไร้ท่อต่าง ๆ เพราะฮอร์โมนเป็นเรื่องของระบบต่อมไร้ท่อต่าง ๆ เพราะฮอร์โมนเป็นเร่องของระบบต่อมไร้ท่อโดยตรง นอกจากนี้โรคเรื้อรังบางโรค เช่น เบาหวาน โรคไต ฯลฯ ซึ่งมีอาการค่อนข้างรุนแรงและต่อเนื่องอาจทำให้ประจำเดือนมาผิดปกติได้
5.การใช้ยาโดยทั่วไปการใช้ยาที่มีผลต่อฮอร์โมนก็สามารถทำให้ประจำเดือนไม่มาได้ด้วย เช่นกัน
6.ลักษณะของประจำเดือนลักษณะของประจำเดือนหลังคลอดจะเหมือนกับการมีประจำเดือนปกติ ก่อนตั้งครรภ์ อาจมีอาการร่วมอย่างการปวดท้องน้อย หลักการคือพอเริ่มมีไข่ตก ก็เข้าวงจรการมีประจำเดือนของแต่ละคนฮอร์โมนในร่างกายกลับมาเป็นปกติ
7.ฮอร์โมนปัจจัยหลักของการมีหรือไม่มีประจำเดือนหลังคลอดมักจะเป็นเรื่องของฮอร์โมนในร่างกายมากกว่า เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนระหว่างตั้งครรภ์ ซึ่งอาจส่งผลไปถึงหลังคลอดด้วยในระยะแรก กับเรื่องของการให้ลูกกินนมแม่
8.แม่มีอาการซึมเศร้าสามารถพบได้เช่นกัน แต่จะเป็นในกรณีที่มีอาการค่อนข้างรุนแรง คือ พอมีความเครียด อาจจะทำให้ไข่ไม่ตกและไม่มีประจำเดือนได้ ทั้งนี้แม่หลังคลอดส่วนใหญ่ มีอาการซึมเศร้าไม่มากนัก พบได้เพียงประมาณ 10-20% เท่านั้น
9.แบบไหน ไม่ใช่ประจำเดือนแม่หลังคลอดสามารถสังเกตลักษณะของเลือดออกผิดปกติหลังคลอดที่ไม่ใช่ประจำเดือนได้ ดังนี้
เลือดออกปริมาณมาก สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งแม่คลอดธรรมชาติและผ่าคลอด มีปัจจัยเสี่ยงคือ ผ่าคลอด คลอดยาก คลอดนาน น้ำเดินเป็นเวลานานอาจมีโอกาสติดเชื้อ และอาการหนึ่งเมื่อมีการอักเสบติดเชื้อ คือ เลือดออกผิดปกติ หรือเรียกรวมอยู่ในกลุ่มตกเลือดหลังคลอด เพราะมีบางกรณีที่เลือดออกปริมาณมากผิดปกติ ร่วมกับมีอาการอื่น เช่น ปวดท้อง ไข้ขึ้น มักจะเกิดการอักเสบในโพรงมดลูก ส่วนใหญ่ ถ้ามีเลือดออกผิดปกติหลังคลอด มักจะเกิดขึ้นเร็ว เช่น ภายใน 1-2 สัปดาห์ ซึ่งไม่ใช่ประจำเดือนเพราะประจำเดือนจะมาเร็วที่สุด ภายใน 1-2 เดือน หากมีเลือดออกผิดปกติในช่วงนี้ ให้รีบกลับมาพบแพทย์ก่อนที่จะนัดตรวจหลังคลอด เลือดออกกะปริดกะปรอยนานผิดปกติ ซึ่งเกิดจากหลายสาเหตุ บางกรณีอาจมีเศษรกหรือเศษเนื้อเยื่อค้างอยู่ ก็ทำให้มีเลือดออกกะปริดกะปรอยออกมาได้ หรืออาจเป็นน้ำคาวปลาที่ยังไม่หมด ทั้งนี้หากยังมีน้ำคาวปลาที่เป็นเลือดหรือสีแดงอย่างต่อเนื่องเป็น 2 สัปดาห์หลังคลอด อาจมีบางอย่างผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์การที่แม่หลังคลอดจะมีประจำเดือนหรือไม่มีไม่ได้เป็นตัวชี้วัดหรือบ่งบอกว่าสุขภาพของคุณดีหรือไม่ดีนะคะ ประจำเดือนอาจจะไม่มีได้บ้าง หากลองสำรวจตัวเองแล้วไม่มีอาการผิดปกติอะไร ก็หมดกังวลได้ค่ะ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
Vol.16 No.191 กันยายน 2554
