แม่ให้นม-คนท้องกินกัญชาได้ไหม ส่งผลอย่างไรต่อสุขภาพแม่และลูก

          กัญชา เป็นพืชที่มีสารสำคัญ 2 ชนิด ได้แก่ Tetrahydrocannabinol (THC) มีฤทธิ์ทำให้มึนเมา เคลิบเคลิ้ม โดยแต่ละส่วนของกัญชาจะมีความเข้มข้นของสาร THC ต่างกัน และ Cannabidiol (CBD) ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์อันดับ 2 ไม่ได้ทำให้เมา ทั้งยังมีส่วนช่วยเยียวยาปัญหาสุขภาพที่หลากหลาย ซึ่งขณะนี้กฎหมายอนุญาตให้นำกัญชามาใช้ปรุงอาหารได้ เฉพาะส่วนเปลือก ลำต้น เส้นใย ใบ กิ่งก้าน และราก ที่มี THC น้อย ห้ามนำส่วนช่อดอกที่มี THC มากมาใส่อาหาร อย่างไรก็ตาม แม้จะเป็นอาหารที่มีส่วนผสมของใบกัญชาตามที่กฎหมายอนุญาต แต่ในการกินก็ต้องระวัง เพราะการใส่ใบปริมาณมากอาจทำให้สารเมาสะสมเพิ่มขึ้นได้
 

          อีกประการหนึ่ง กลุ่มคนที่มีความเปราะบางหรืออ่อนไหวกับสารต่าง ๆ ที่เข้าสู่ร่างกายได้ง่ายอยู่แล้ว เป็นไปได้ว่าถ้าใช้ปริมาณใบกัญชาที่เท่า ๆ กับคนทั่วไป อาจจะได้รับฤทธิ์เมามากกว่าคนอื่น โดยกลุ่มที่ควรระมัดระวังคือ หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร เด็กและเยาวชน และผู้สูงอายุ

          ปัจจุบันมีรายงานว่า หญิงตั้งครรภ์ใช้กัญชาเพื่อลดอาการแพ้ท้อง โรควิตกกังวล และความเครียด ซึ่งบางคนเข้าใจผิดว่ากัญชาไม่เป็นอันตรายเพราะมาจากพืช แต่ที่จริงแล้วการใช้กัญชาในขณะตั้งครรภ์อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทารกได้ เนื่องจากสารเคมีในกัญชา โดยเฉพาะ THC ที่ทำให้เกิดอาการมึนเมา สามารถผ่านจากรกไปยังลูกในครรภ์ได้
 

          อีกทั้งมีการศึกษาพบว่ากัญชาทำให้ระดับฮอร์โมน Luteinizing Hormone (LH) จากต่อมใต้สมองลดลง ซึ่งทำให้ไม่เกิดการตกไข่ แต่กลับมาตกไข่ได้หลังจากผ่านไป 3-4 เดือน แต่ก็มีการศึกษาในหนูทดลองพบว่า การได้รับกัญชามาก ๆ จะสัมพันธ์กับการเคลื่อนที่ซ้ำของไข่เข้าสู่มดลูก ซึ่งอาจส่งผลต่อการตั้งครรภ์นอกมดลูก หรือการฝังตัวของตัวอ่อนล้มเหลว

• การตั้งครรภ์นอกมดลูก
• การตายคลอด (เด็กคลอดออกมาแล้วไม่มีสัญญาณชีวิต)
• เพิ่มอัตราเสี่ยงของเด็กต่อการเข้ารับรักษาในหน่วยวิกฤตทารกแรกเกิด
• ภาวะทารกน้ำหนักน้อย
• บางรายงานพบว่าการใช้กัญชาร่วมกับการสูบบุหรี่มีผลให้เกิดการคลอดก่อนกำหนดได้
• การพัฒนาสมองของทารกไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้มีปัญหาการเรียนรู้และพฤติกรรมในอนาคต
• เสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
• กระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย

• คุณแม่อาจมีอาการเวียนหัว เสี่ยงต่อการลื่นล้มหรือเกิดอุบัติเหตุ
• ระดับออกซิเจนในร่างกายลดลง เสี่ยงต่อปัญหาการหายใจ
• ภาวะความดันโลหิตสูงในขณะตั้งครรภ์

          แม้ว่าจะต้องมีการศึกษาและวิจัยเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลกระทบของกัญชากับการตั้งครรภ์ แต่แพทย์ก็แนะนำว่าคุณแม่ตั้งครรภ์ สตรีให้นมบุตร ผู้ที่วางแผนจะตั้งครรภ์ และสตรีวัยเจริญพันธุ์ ไม่ควรใช้กัญชาในทุกกรณี แม้จะเป็นแบบรักษาก็ตาม เนื่องจากอาจเกิดความเสี่ยงร้ายแรงข้างต้น ดังนั้นถึงคุณแม่จะสนใจการกินกัญชาแค่ไหน แต่เมื่อกำลังมีอีกหนึ่งชีวิตน้อย ๆ แบบนี้ก็ควรพักก่อนดีกว่าค่ะ

          สำหรับคำถามนี้ ตอบได้เลยว่าไม่ควรกิน นั่นก็เพราะว่าเมื่อคุณกินหรือใช้กัญชา สารออกฤทธิ์ที่ชื่อว่า THC จะไหลเวียนผ่านกระแสเลือดและส่งผ่านนมแม่ไปถึงลูกได้ ซึ่งสาร THC จะถูกเก็บไว้ในไขมันและค่อย ๆ ปล่อยออกมา นั่นหมายความว่า THC ในกัญชามีความเข้มข้นมากพอในน้ำนมแม่ซึ่งมีไขมันมาก สามารถอยู่ได้นานถึง 6 วันเลยทีเดียว ดังนั้นถึงคุณแม่จะหยุดใช้กัญชาแล้ว แต่ลูกก็ยังได้รับสารจากกัญชาอยู่ ซึ่ง THC จะจับกับตัวรับโปรตีนจำนวนมากในสมอง จึงอาจส่งผลต่อพัฒนาการทางสมองของทารกนั่นเอง
 

          นอกจากนี้ยังมีการสำรวจมารดาเกี่ยวกับพฤติกรรมของลูกน้อย พบว่าทารกที่สัมผัสกัญชาผ่านทางน้ำนมแม่จะเหนื่อยล้าง่ายและมีทักษะการดูดนมต่ำกว่าเพื่อน การวิจัยยังแสดงให้เห็นว่าการใช้กัญชาอาจมีผลในระยะยาว โดยทารกที่สัมผัส THC ในน้ำนมแม่มีคะแนนการทดสอบการใช้กล้ามเนื้อแย่กว่า ซึ่งประเมินจากการเคลื่อนไหวและการตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมของทารกเมื่ออายุ 1 ขวบ
 

          ยิ่งไปกว่านั้น การศึกษาในสัตว์ทดลองแสดงให้เห็นว่ากัญชาสามารถชะลอการผลิตน้ำนมได้ เพราะฉะนั้นหากคุณเพิ่งเริ่มให้นมลูกและต้องการสต็อกน้ำนมอย่างเพียงพอ ก็เป็นอีกเหตุผลที่ควรหลีกเลี่ยงกัญชา

          แน่นอนว่าผลการศึกษาเกี่ยวกับการใช้กัญชาในสตรีตั้งครรภ์ยังคงมีความไม่ชัดเจน และงานวิจัยที่มารองรับก็ยังมีปริมาณน้อย แต่อย่างไรก็ตาม ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย มีคำแนะนำถึงบุคลากรทางการแพทย์ให้คัดกรองและอธิบายเกี่ยวกับการใช้กัญชาต่อกลุ่มสตรีตั้งครรภ์ ดังนี้
 

• ก่อนตั้งครรภ์หรือช่วงแรกของการตั้งครรภ์ ควรสอบถามสตรีตั้งครรภ์ทุกคนถึงการใช้กัญชา, บุหรี่, สุรา รวมถึงยาอื่น ๆ ที่ไม่ได้ใช้ในทางการรักษาด้วย
• หากพบว่ามีการใช้กัญชา ควรแนะนำว่าจะส่งผลเสียต่อทารกและการตั้งครรภ์อย่างไรบ้าง
• หากเป็นผู้ที่พยายามจะตั้งครรภ์ ให้หยุดการใช้กัญชาและสารเหล่านี้ก่อน
• หากเคยใช้กัญชาในฐานะเป็นยาตามความเข้าใจเดิม ให้งดใช้กัญชาแล้วเลือกใช้ยาตัวอื่นแทนก่อน
• มีข้อมูลน้อยเกี่ยวกับกัญชาในน้ำนมแม่ อย่างไรก็ตาม ให้งดการใช้กัญชาไปก่อนน่าจะส่งผลดีต่อเด็กมากกว่า

          กัญชามีทั้งคุณและโทษ แต่เพื่อความปลอดภัยสำหรับลูกและตัวคุณแม่ ควรอยู่ห่างจากกัญชาทั้งในขณะตั้งครรภ์ ให้นมลูก และโดยทั่วไปเมื่อมีลูกน้อยอยู่ในบ้านนะคะ
 

ขอบคุณข้อมูลจาก : cdc.gov, chulalongkornhospital.go.th, ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย, pr.moph.go.th, fda.moph.go.th