hCG ฮอร์โมนเริ่มต้นการตั้งครรภ์ (modernmom)
เรื่อง : นพ.อานนท์ เรืองอุตตมานันท์ สูตินรีนแพทย์ โรงพยาบาลมงกุฎวัฒนะ
เรื่องราวการเปลี่ยนแปลงของร่างกายในระหว่างตั้งครรภ์ คุณแม่ทุกคนก็เคยได้อ่านได้รู้เรื่องกันมาเป็นส่วนใหญ่แล้ว ในส่วนของร่างกายนั้น คุณแม่สามารถรับรู้ รู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงได้ สามารถปฏิบัติตัวปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ได้...แต่ก็ยังมีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญที่คุณแม่ยังไม่เคยรู้มาก่อน นั่นก็คือ "การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในระหว่างการตั้งครรภ์" เรื่องฮอร์โมนเป็นเรื่อยากที่จะเข้าใจ แต่ถ้ารู้เรื่องเข้าใจมันแล้วก็จะเข้าใจในเรื่องของการเปลี่ยนแปลงของร่างกายได้ดียิ่งขึ้น
ถ้าร่างกายของคุณแม่ มดลูก รังไข่ อวัยวะสืบพันธุ์ทั้งหลายแหล่เปรียบได้กับ Hardware ฮอร์โมนก็จะเปรียบเหมือนกับ Software ที่คอยควบคุมกำกับดูแลการเปลี่ยนแปลงทุกสิ่งทุกอย่าง ตั้งแต่การควบคุมให้เยื่อบุมดลูกหนาขึ้นเพื่อรองรับการฝังตัวของตัวอ่อน...พอตัวอ่อนฝังตัวแล้ว รกที่เกิดขึ้นก็จะสร้างฮอร์โมนออกมาไปควบคุมรังไข่ ซึ่งแต่เติมรังไข่จะถูกควบคุมโดยต่อมใต้สมอง แต่พอตั้งครรภ์ฮอร์โมนจากรกก็จะไปยึดอำนาจสั่งการทุกอย่างแทน และควบคุมรังไข่ ซึ่งรังไข่ก็เปรียบเสมือนศูนย์บัญชาการในการควบคุมระบบสืบพันธุ์ทั้งหมดในระหว่างตั้งครรภ์
ฮอร์โมนตัวแรกที่เราจะมารู้จักกัน มีชื่อว่า "hCG" รู้จักกันแค่ชื่อย่อก็พอนะครับ เพราะชื่อเต็มมันยาวมาก Human Chorionic Gonadotropin เขียนชื่อทีเดียวหมดไปครึ่งบรรทัดแล้ว ฮอร์โมนตัวนี้ถือว่าเป็นเจ้าพ่อของฮอร์โมนทั้งหมด คือถ้าไม่มีฮอร์โมนตัวนี้ฮอร์โมนตัวอื่น ๆ ก็ไม่มีทางได้เกิดตามมา การตั้งครรภ์ก็จะไม่มีทางเกิดขึ้นได้ มนุษย์ก็จะสูญพันธุ์ไปในที่สุดมนุษยชาติเป็นหนี้บุญคุณฮอร์โมนตัวนี้มากทีเดียว
hCG ควบคุมรังไข่ สร้างฮอร์โมนก่อนหน้านี้ต่อมใต้สมองจะสร้างฮอร์โมนไปควบคุมรังไข่ รังไข่ จะสร้างฮอร์โมนไปควบคุมมดลูก ทำให้มีประจำเดือนออกมาเป็นรอบ หากไม่มีการตั้งครรภ์รอบนั้นก็จะจบลงด้วยการมีประจำเดือนมา สำหรับเจ้า hCG ตอนเราเกิดมาจากท้องพ่อท้องแม่ก็จะยังมีฮอร์โมนตัวนี้ แต่งงานแล้วก็ยังไม่มี จนเมื่อไรก็ตามที่มีการปฏิสนธิมีการสร้างตัวอ่อน มีการสร้างรก แล้ว "รก" ฝังตัวเมื่อไรเมื่อนั้นก็จะตรวจพบฮอร์โมนตัวนี้ทันที แม้ว่ารกตอนนั้นจะมีขนาดเป็นจุดเล็กนิดเดียว ฮอร์โมนจากจุดเล็ก ๆ ตัวนี้แหละก็จะไปยืดอำนาจการสั่งการทั้งหมดไปควบคุมทำให้รังไข่สร้างฮอร์โมนออกมาอย่างต่อเนื่องและมีปริมาณมากขึ้น ฮอร์โมนในระหว่างที่ตั้งครรภ์จะสูงประมาณ 300 เท่าของตอนที่ไม่ตั้งครรภ์เลยล่ะครับ
hCG ที่มากับอาการแพ้ท้องคุณแม่บางคนหากเคยกินยาคุมมาก่อนก็จะรู้ คนกินยาคุมก็รู้สึกเฉย ๆ ไม่มีอาการอะไรที่ผิดปกติ แต่บางคนพอกินยาคุมปั๊บก็จะมีอาการคลื่นไส้อาเจียนทันที ตอนท้องก็เหมือนกันเปี๊ยบเลยครับ พอฮอร์โมนสูงขึ้นคุณแม่บางคนที่ไวต่อการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ก็จะมีอาการแพ้ท้องเกิดขึ้นตามมา
หลังจากมีการตกไข่และมีการปฏิสนธิเกิดขึ้น ไข่ที่ถูกผสมแล้วก็จะลอยผ่านท่อนำไข่ไปสู่โพรงมดลูก และฝังตัวประมาณ 7 วัน หลังปฏิสนธิ เราจึงเริ่มตรวจพบฮอร์โมน hCG นี้ได้นับตั้งแต่นั้นมาฮอร์โมนนี้จะเพิ่มขึ้นในกระแสเลือดอย่างรวดเร็ว เพิ่มขึ้น 2 เท่าใน 2 วัน และจะสูงสุดตอนที่ตั้งครรภ์ได้ 8-10 สัปดาห์ นั่นก็เลยทำให้คุณแม่มีอาการแพ้ท้องหนักขึ้นเรื่อย ๆ โดยมาแพ้หนักสุดที่ตอน 9 สัปดาห์ที่แพ้ท้องหนัก ๆ ก็เพราะเจ้า hCG นี่เอง
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
Vol.19 No.220 กุมภาพันธ์ 2557
