ไขปัญหาคาใจ...น้ำคาวปลา (รักลูก)
เรื่อง : เมธาวี
แม้คุณแม่หลังคลอดจะรู้จักน้ำคาวปลากันแล้ว แต่ก็ยังมีคำถามและต้องการคำตอบอยู่ และคำตอบจากคุณหมอดังต่อไปนี้ จะช่วยให้คุณแม่หลังคลอดเข้าใจและดูแลตัวเองได้ถูกต้องค่ะ
น้ำคาวปลาคืออะไร ทำไมจึงมีหลังคลอด
น้ำคาวปลาเป็นน้ำที่ออกมาจากโพรงมดลูกในช่วงหลังคลอด ซึ่งในช่วง 2-3 วันแรกหลังคลอด เยื่อบุโพรงมดลูกที่หนาตัวขึ้นในขณะตั้งครรภ์เพื่อการฝังตัวของทารก เริ่มแยกออกเป็นสองชั้น ชั้นบนจะหลุดลอกออกมาเป็นน้ำคาวปลา ส่วนชั้นล่างยังยืดติดกับชั้นกล้ามเนื้อมดลูก และพร้อมที่จะสร้างเยื่อบุโพรงมดลูกชั้นใหม่สำหรับการมีรอบประจำเดือนใหม่หลังคลอดต่อไป
ดูแลทำความสะอาดอย่างไร เมื่อมีน้ำคาวปลา
เนื่องจากน้ำคาวปลาจะมีคุณสมบัติเป็นด่าง ซึ่งขัดกับสมดุลธรรมชาติของจุดซ่อนเร้นของผู้หญิง ดังนั้น ช่วงที่มีน้ำคาวปลา จึงง่ายต่อการคิดเชื้อบริเวณช่องคลอด หรือบริเวณปากช่องคลอด จึงแนะนำให้งดการมีเพศสัมพันธ์ก่อน และควรดูแลจุดซ่อนเร้นให้แห้ง โล่ง สบายอยู่เสมอ จึงควรเปลี่ยนแผ่นรองหรือผ้าอนามัยบ่อย ๆ ไม่ควรรอให้ชุ่มจมอับชื้น ควรแต่งตัวให้โล่ง สบาย ไม่ควรใส่กางเกง ฟิตรัด หรือกระชับจนเกินไป ถ้าคุณแม่ออกกำลังกายแล้วมีเหงื่อออกจนชุ่มตัว ก็ควรอาบน้ำเปลี่ยนเสื้อผ้าให้เรียบร้อยก่อน แล้วจึงไปทำธุระอื่น ๆ หรือทำงานบ้านต่อ
น้ำคาวปลาธรรมชาติ กับประจำเดือนที่มาเร็วกว่าปกติ ต่างกันอย่างไร
สำหรับประจำเดือนที่มาเร็วกว่าปกตินั้น สังเกตจากเลือดที่มีสีแดงสด และมีสีแดงสดเหมือนกันทุกวัน ต่างจากน้ำคาวปลาที่จะค่อย ๆ จางลงจนกลายเป็นสีเหลืองขุ่น และรอบแรกของการมีประจำเดือนมักจะออกมาปริมาณมาก อาจมีอาการปวดระดูร่วมด้วย
การที่ประจำเดือนมาเร็วหลังคลอด มักพบในคุณแม่ที่ไม่ได้ให้นมบุตร แต่ถ้ามีการให้นมแม่ได้ดี มักจะยังไม่มีประจำเดือนมา
เป็นไปได้ไหมที่น้ำคาวปลาหมดแล้ว แต่ผ่านไป 3-4 วัน กลับมีน้ำคาวปลาอีก เป็นเพราะสาเหตุใด มีอันตรายหรือไม่
กรณีน้ำคาวปลาหมดแล้ว และพบว่ามีน้ำคาวปลาออกมาอีก พบในกรณีที่ลูกดูดนมได้ดีมาก ขณะลูกดูดนมจากบริเวณหัวนมจะเป็นการกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารตัวหนึ่ง ซึ่งส่งผลกระตุ้นให้มดลูกมีการบีบตัว ทำให้รู้สึกปวดท้องคล้ายกับเวลาปวดท้องมีประจำเดือน และบีบให้มีน้ำคาวปลาออกมาได้อีกเป็นครั้งคราว ซึ่งเป็นเรื่องธรรมชาติ ไม่ส่งผลอันตรายแต่อย่างใด
การผ่าคลอด กับคลอดธรรมชาติ ปริมาณน้ำคาวปลาจะมากน้อยเท่ากันหรือไม่
กรณีผ่าท้องคลอด น้ำคาวปลาจะหมดเร็วกว่า เนื่องจากสูติแพทย์ได้เช็ดทำความสะอาดภายในโพรงมดลูกขณะผ่าตัดคลอด ช่วยให้น้ำคาวปลาแห้งเร็ว ทำให้ปริมาณน้ำคาวปลาออกมาน้อยกว่ากรณีคลอดทางช่องคลอด และในแต่ละวันยังมีปริมาณน้ำคาวปลาออกน้อยกว่าการคลอดธรรมชาติด้วย
ยาขับน้ำคาวปลาควรกินไหม ถ้ากินเยอะเกินไปจะมีผลต่อมดลูก หรือมีโอกาสทำให้ตกเลือดได้หรือไม่
ไม่แนะนำให้ดื่มยาดอง หรือว่ายาขับน้ำคาวปลาหลังคลอด เพราะไม่จำเป็น เนื่องจากธรรมชาติมีกลไกในการหดรัดตัวของมดลูกหลังคลอดเพื่อขับน้ำคาวปลาตามปกติอยู่แล้ว การดื่มยาดองหรือยาขับน้ำคาวปลา อาจเสี่ยงต่อการตกเลือดหลังคลอด จนทำให้เกิดอาการเพลีย เพราะในบรรดายาเหล่านี้มักมีแอลกอฮอล์ผสมอยู่ ซึ่งจะทำให้ผ่านทางน้ำนมถึงลูกได้ จึงเท่ากับเพิ่มความเสี่ยงให้ลูกดูดนมที่มีแอลกอฮอล์ปนอยู่ด้วย ยิ่งถ้าแม่ดื่มยาขับน้ำคาวปลาในปริมาณมาก ก็อาจส่งผลทำให้ลูกได้รับปริมาณแอลกอฮอล์มากตามไปด้วย ซึ่งต้องระวังด้วยว่าอาจมากพอที่จะส่งผลให้ลูกมีอาการซึม หลับง่าย จึงไม่ได้รับการกระตุ้นพัฒนาการที่ดีพอ
น้ำคาวปลาผิดปกติเกิดจากสาเหตุใด และจะมีวิธีการรักษาอย่างไร
สาเหตุมักเกิดจากการอักเสบติดเชื้อภายในโพรงมดลูก หรือมีรกค้างอยู่ ในกรณีของรกค้าง สามารถวินิจฉัยได้ด้วยการตรวจอัลตราซาวด์ และรักษาด้วยการขูดมดลูก เอาชิ้นเนื้อส่วนที่ค้างออกมา ส่วนการติดเชื้อนั้น รักษาด้วยการฉีดยาปฏิชีวนะทางเส้นเลือด หรือกินยาในกรณีที่ไม่มีอาการรุนแรงมาก
น้ำคาวปลาที่ผิดปกติ สังเกตได้อย่างไร
น้ำคาวปลาที่ผิดปกติคือ ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของสีและปริมาณ เช่น เป็นสีแดงสดยาวนานกว่า 3-4 วันแรก หรือออกมาปริมาณมาก หรือมีลักษณะเป็นลิ่มเลือด มีกลิ่นเหม็น มีไข้หรือปวดท้องน้อย มีอาการของมดลูกบีบตัวเป็นพัก ๆ ร่วมด้วย หรือในกรณีน้ำคาวปลามีปริมาณน้อยลงแล้ว แต่กลับมาเยอะอีก ก็เป็นไปได้เหมือนกัน ซึ่งจะมีลักษณะเป็นลิ่มเลือด และมีไข้หรือปวดท้องร่วมด้วย
น้ำคาวปลาจะหมดภายในกี่วัน หากหมดเร็วจะผิดปกติไหม และถ้ามีนานกว่าปกติ เกิดได้จากสาเหตุใด เป็นสัญญาณไม่ดีหรือไม่
น้ำคาวปลา ประกอบด้วยเม็ดเลือดแดง เยื่อบุโพรงมดลูกที่ค้างหลังคลอด และแบคทีเรีย ใน 3-4 วันแรกคลอด น้ำคาวปลาจะมีเลือดปนมาก ทำให้เห็นเป็นสีแดงสด จากนั้นสีจะจางลงเป็นสีแดงจาง ๆ นานประมาณ 7-10 วัน หลังจากนั้นสีจะจางลงอีก เนื่องจากน้ำคาวปลาช่วงหลัง ประกอบด้วยเม็ดเลือดขาวเป็นส่วนใหญ่ มีสีเหลืองขาว ไม่มีกลิ่น และมีอยู่นานประมาณ 2-3 สัปดาห์
ดังนั้น น้ำคาวปลาจะหมดภายใน 3-4 สัปดาห์ ถ้าน้ำคาวปลาออกมามากหรือนานกว่าปกติ อาจเกิดจากการมีรกค้างหลังคลอด กล้ามเนื้อมดลูกล้า และหดรัดตัวไม่ดีหลังคลอด หรือเกิดอักเสบติดเชื้อภายในโพรงมดลูกหลังคลอดได้
น้ำคาวปลาออกน้อย หรือไม่ค่อยออก เป็นเพราะอะไร ผิดปกติหรือไม่
น้ำคาวปลาออกน้อย พบได้ในกรณีของการผ่าตัดคลอดบุตร ซึ่งสูติแพทย์มีการล้วงเช็ดภายในโพรงมดลูกหลังคลอดบุตรแล้ว จึงทำให้น้ำคาวปลาออกน้อย ซึ่งถือเป็นขบวนการธรรมชาติ ไม่ได้บ่งบอกถึงความผิดปกติแต่อย่างใด
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
ปีที่ 30 ฉบับที่ 350 มีนาคม 2555
