เต้านมคัด...ต้องดูแล (Mother & Care)
การให้นมลูก อาการหนึ่งที่เกิดขึ้นกับคุณแม่ทุกคน คือ อาการเต้านมคัดยิ่งถ้าเป็นคุณแม่มือใหม่ อาจก่อให้เกิดปัญหาระหว่างการให้นมลูกตามมา เช่น เต้านมอักเสบ, หัวนมแตก เป็นต้น
ฉะนั้น การป้องกันปัญหาที่อาจตามมา คือการดูแลอาการที่เกิดขึ้นด้วยข้อมูลและวิธีต่อไปนี้ค่ะ
อาการที่พบ
พบในช่วงระยะสัปดาห์แรกหลังคลอด เพราะหลังจากที่ลูกน้อยดูดกระตุ้น จึงทำให้มีการสร้างน้ำนมเกิดขึ้น ปริมาณน้ำนมจึงคั่งค้าง ทำให้คุณแม่เกิดอาการคัด ตึง บวมแข็ง และปวดหน้าอก เป็นอาการที่เรียกกันว่า เต้านมคัดนี่แหละค่ะ จึงไม่ควรปล่อยให้เป็นมาก เพราะจะทำให้คุณแม่รู้สึกเจ็บปวดไม่สบายตัว และเกิดความเครียดตามมาได้
ที่มาของอาการ
เกิดโดยธรรมชาติ ร่างกายของคุณแม่ที่ผลิตน้ำนมได้เยอะเมื่อลูกดูดไม่หมด จึงทำให้น้ำนมคั่งค้างทิ้งช่วงเวลาการให้นมลูกที่นานเกินไป ก็ทำให้มีน้ำนมอยู่ในเต้านมมากเช่นกันชุดชั้นในที่คับแน่นเกินไป หรือชุดชั้นในที่มีโครงเหล็ก ก็เป็นต้นเหตุที่กดทับท่อน้ำนม ทำให้รู้สึกเต้านมคัดให้นมลูกในท่าที่ผิด ก็ทำให้น้ำนมไหลออกมาได้ไม่ดีหรือไหลได้ไม่ทัน จนเกิดอาการขึ้นได้อาการเต้านมคัดตึงแม้จะกินเวลาในระยะสั้น หายได้เอง แต่อย่างที่บอกนะคะ ถ้าคุณแม่ปล่อยให้เกิดอาการเต้านมคัดมาก ๆ อาจจะบานปลายกลายเป็นปัญหาอาการเต้านมอักเสบ ดังนั้น วิธีต่อไปนี้ จะเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับคุณแม่และลูกน้อย
ป้องกันและบรรเทาอาการ
ให้ลูกดูดนมบ่อย ๆ ใช้เวลาไม่เกิน 20 นาที โดยดูดข้างละ 5 นาทีสลับข้างกัน ถ้าลูกยังไม่หิวแต่น้ำนมมาเต็มที่แล้วให้ปั๊มหรือบีบออก เก็บใส่ขวดเป็นสต็อกน้ำนมไว้ควรสวมใส่ชุดชั้นในที่พอดีกับเต้านม (เผื่อช่วงที่เต้านมขยายเต็มที่ด้วย) เพื่อลดอาการความเจ็บปวด เช่น ใส่เสื้อในที่สามารถเปิดให้ลูกกินนมได้สะดวกโดยไม่ต้องถอดระหว่างที่ให้นมลูก คุณแม่อาจใช้นิ้วนวดคลึงเบา ๆ บริเวณที่มีก้อนแข็ง เพื่อไม่ให้ท่อน้ำนมอุดตันถ้าเต้านมคัดมาก (เต้านมแข็งเป็นไต) หรือน้ำนมไม่ไหล อาจใช้ลูกยางปั๊มก่อน จะทำให้น้ำนมไหลได้ง่าย คลายอาการเต้านมคัดถ้ามีอาการเจ็บเต้านมข้างใดข้างหนึ่ง ให้ลูกเริ่มดูดข้างที่หัวนมปกติไปก่อน แล้วจึงสลับข้างใช้กระเป๋าน้ำร้อนประคบ เพื่อลดอาการเจ็บปวดคุณแม่ที่ตั้งใจให้นมลูก ยังสามารถให้นมลูกได้ค่ะ เพราะยิ่งให้ลูกดูดบ่อย ดูดถูกวิธี อาการเต้านมคัดจะดีขึ้น และอย่าลืมดูแลเรื่องความสะอาด ปลอดจากเชื้อโรคด้วยค่ะ
เต้านมอักเสบ?
คุณแม่ที่เครียด เหนื่อย พักผ่อนไม่เพียงพอ ง่ายต่อการที่ภูมิคุ้มกันร่างกายจะอ่อนแอเป็นปัจจัยร่วมที่ทำให้เชื้อโรคผ่านเข้าร่างกายได้ง่าย โอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อ มีอาการอักเสบทำให้บริเวณเต้านมเป็นก้อนแข็ง ตึง ร้อนแดง และรู้สึกเจ็บปวดมาก ยิ่งบางรายที่เป็นมาก ก็อาจมีไข้ แต่ไม่เกิน 24 ชั่วโมง อาจเกิดเพียงข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างก็ได้
การดูแล
อาการเต้านมอักเสบในทางการแพทย์จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะ เพราะสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย และยาปฏิชีวนะแต่ละชนิดก็สามารถทำลายเชื้อแบคทีเรียได้แตกต่างกัน แต่ถ้าอยู่ในระหว่างการให้นมลูก ยาเหล่านี้ต้องงด ดังนั้น สิ่งสำคัญที่ควรทำก็คือ ถ้าคุณแม่ดูแลอาการด้วยตัวเองเบื้องต้นแล้วอาการไม่หายมีอาการต่อเนื่อง ควรพบคุณหมอค่ะ เพื่อวิเคราะห์ ดูแลอาการ ไม่ควรซื้อยากินเองนะคะ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
Vol.7 No.84 ธันวาคม 2554
